Jacht kan Europese wolf redden

Samenleven met wolven vereist populatiebeheer. Als we wolven in Europa willen behouden, moeten we hun populatie beheren voor een langdurig samenleven. De opgebouwde ervaring met wolven suggereert dat dit een beperkte jacht op wolven moet omvatten, zodat ze een zekere schuwheid ten opzichte van mensen behouden en bedreigend gedrag wordt voorkomen.

Het feit dat populistische Europese politici oproepen tot de uitroeiing van wolven laat alleen maar zien dat ze inspelen op een groeiend gevoel van onveiligheid onder de mensen die met wolven leven. Ze zien hierin een kans om gemakkelijk politieke punten te scoren.

Deze onveiligheid is duidelijk voelbaar en vormt de grootste uitdaging voor het samenleven met grote wilde dieren. Met andere woorden: het zijn niet de schapenboeren of de gemene jagers die het grootste probleem vormen voor het voortbestaan van de wolf in Europa, maar eerder de gemiddelde Europeaan en diens gevoel van veiligheid.

Ik heb persoonlijk ervaren hoe lokale gemeenschappen in India, Zimbabwe en Roemenië dagelijks leven met de angst om aangevallen te worden door tijgers, olifanten, krokodillen en bruine beren. Die angst is statistisch gezien misschien niet rationeel, maar sterk genoeg om wantrouwen in het overheidsbeleid te veroorzaken en eigenrichting tegen deze dieren te rechtvaardigen.

In Europese democratieën bepaalt de publieke opinie uiteindelijk in hoeverre er 'ruimte' is voor grote wilde dieren. Zo heeft een ruime meerderheid in het Deense parlement besloten dat er geen wilde zwijnen in Denemarken mogen zijn, hoewel het een inheemse diersoort is. Ik durf ook te garanderen dat als een bruine beer de Nederlandse of Duitse grens oversteekt, deze snel zal worden gevangen of gedood om de bevolking te beschermen.

Met andere woorden, als wolven een toekomst in Europa willen hebben, hebben ze brede publieke acceptatie nodig. Dit vereist dat mensen zich veilig voelen, en dat kan alleen worden bereikt door een democratisch gesprek. Je kunt onzekerheid niet wegnemen met boosheid of door onzekere mensen belachelijk te maken. Het enige dat werkt, is educatie—feitelijke, transparante, ongefilterde en eerlijke informatie.

Misinformatie schaadt de wolf

Een democratisch gesprek over wolven kan niet worden gevoerd op basis van populistische misinformatie van de extreme flanken, die momenteel het hoogst gepolariseerde debat domineren. De ene kant beweert dat wolven volkomen ongevaarlijk zijn omdat er geen recente voorbeelden van roofzuchtige aanvallen op mensen in Europa zijn. De andere kant beweert dat wolven een invasieve soort zijn die we verplicht zouden moeten uitroeien. Geen van beide standpunten is correct. Wanneer mensen ontdekken dat ze worden gemanipuleerd, reageren ze vaak door precies de tegenovergestelde kant op te gaan dan degene waar ze naartoe worden geduwd.

Wolven hebben geen baat bij pogingen om de gevolgen van hun aanwezigheid te verbloemen of te verdoezelen—integendeel. Het langdurige voortbestaan van wolven in Europa moet noodzakelijkerwijs gebaseerd zijn op brede publieke acceptatie, die onder andere voortkomt uit vertrouwen in het populatiebeheer van de autoriteiten.

Mythe: "Wolven zijn volledig ongevaarlijk"

Realiteit: In 2024 doodde een enkele roedel in Bahraich, in de Indiase staat Uttar Pradesh, minstens 12 mensen tussen maart en september. Tien van hen waren kinderen. Veel meer mensen raakten gewond. Een totaal van 30 dorpen leefde het grootste deel van het jaar in angst. De roedel bestond uit zes wolven en de aanvallen stopten pas toen de laatste wolf werd doodgeschoten.

Deze golf van aanvallen volgde hetzelfde patroon als andere wolvenaanvallen in India. Bijvoorbeeld:

Andhra Pradesh (1980-81): 9 kinderen gedood
Bihar (1980-86): 122 kinderen gedood
Uttar Pradesh (1996): 50 kinderen gedood

De wolvenpopulatie in India is aanzienlijk kleiner dan die in Europa, en er bestaan verschillende theorieën over waarom India zo kwetsbaar is. Volgens een Noorse onderzoeksgroep (NINA - Linnell et al., 2002) zijn enkele verklaringen: een gebrek aan natuurlijke prooidieren, een hoge bevolkingsdichtheid en een gebrek aan schuwheid bij wolven, wat kan worden toegeschreven aan het feit dat de lokale bevolking geen wapens heeft om zich te verdedigen.

Problemen met roofzuchtige aanvallen door wolven—waarbij mensen als prooi worden beschouwd—ontstaan altijd wanneer wolven in zekere mate hun aangeboren angst voor mensen verliezen. Wanneer wolven de mens niet langer als een bedreiging zien, wennen ze aan onze aanwezigheid, komen ze dichter bij menselijke nederzettingen en kunnen ze nieuwsgierig worden naar de vraag of we eetbaar zijn. In extreme gevallen kunnen ze aanvallen en ontdekken dat mensen relatief gemakkelijke prooien zijn (vooral kinderen) en voedzaam. Zodra een wolf zijn angst voor mensen heeft verloren en een mens bijt, wordt hij gevaarlijk.

Wolven vallen ook in Europa aan

12 en 26 juni 2018 (Polen): Een volwassene en twee kinderen van 8 en 10 jaar gebeten door een wolf.
25 april 2021 (Zweden): Een vader schoot een zeer onverschrokken wolf die gevaarlijk dicht bij zijn driejarige zoon kwam, terwijl de moeder stenen gooide om het dier weg te jagen. De man werd vrijgesproken omdat het om zelfverdediging ging.
16 juli 2024 (Nederland): Een klein meisje gebeten door een wolf.
10 september 2024 (Italië, nabij Rome): Een meisje werd aangevallen door een wolf.

In alle gevallen waren de wolven gezond en niet in het nauw gedreven. Kinderen waren de doelwitten en de aanvallen werden alleen gestopt door tussenkomst van volwassenen. Dit duidt erop dat het in alle gevallen ging om roofzuchtige aanvallen: de wolven beschouwden de kinderen als potentiële prooien.

Zeer klein risico, vooral met beheer

De vier agressieve wolven hierboven vormen minder dan 0,025% van de Europese wolvenpopulatie. De kans dat een kind door een wolf wordt aangevallen, is dus bijna nul, zelfs in wolvengebied. Maar het risico is niet nul, zoals vaak wordt beweerd. Belangrijker dan het exacte risico is dat het aanzienlijk kleiner wordt met actief beheer.

Al in 2002 waarschuwden NINA-onderzoekers voor een gevaarlijke ontwikkeling en adviseerden ze: "Houd wolven wild. Wolven die hun angst voor mensen verliezen of agressief gedrag vertonen, moeten uit de populatie worden verwijderd. Zorgvuldig gereguleerde jacht kan nuttig zijn."

Jacht kan de wolf redden

Het ergste wat de Europese wolvenpopulatie kan overkomen, is een toename van aanvallen op mensen. Dit zou de angst doen groeien en de publieke acceptatie snel laten verdwijnen. Ofwel de autoriteiten grijpen dan in met drastische populatievermindering, ofwel de bevolking neemt het heft in eigen handen, zoals wereldwijd gebeurt wanneer mensen zich bedreigd voelen door grote roofdieren.

Als we actief en snel agressieve wolven uit de populatie verwijderen en de populatie op een acceptabel niveau houden, is er een goede kans op vreedzaam samenleven tussen Europeanen en wolven. Als we echter blijven spotten met bezorgde burgers en het debat vertroebelen met misinformatie, zal de roep om de wolf uit te roeien alleen maar toenemen.

De huidige EU-initiatieven voor wolvenbeheer komen op het nippertje. De recente aanvallen hadden voorkomen kunnen worden, en de volgende moeten koste wat kost vermeden worden—anders heeft de wolf geen toekomst in Europa.

Jens Ulrik Høgh

Hunter's Voice