Lander Verschueren, 17,
messenmaker en leerbewerker.
Dag Lander, de meeste kerels van jouw leeftijd zijn bezig met voetbal, gamen of uitgaan. Vanwaar jouw interesse in het ambacht van messenmaker-leerbewerker?
Over de jaren heen is deze interesse gegroeid want als kleine jongen was ik al verzot op ridders en zwaarden. Mijn grootvader hielp me om houten zwaarden te maken. Ik kreeg en kocht ook nu en dan enkele zakmessen waardoor de interesse in messen groeide.
Op een dag passeerde op youtube een filmpje hoe je zelf een mes kon maken en toen was ik vertrokken. Ik kocht een kleine slijpmachine en experimenteerde met eender welk staal ik vond. Mijn eerste messen waren dus niet van de juiste materialen gemaakt, maar dat gaf niet want ik vond het enorm leuk om te doen.
Naarmate ik er meer mee bezig was, leerde ik veel door informatie op te zoeken en filmpjes te bekijken. Daar heb ik het meeste uit geleerd. Door mijn grote interesse ben ik dan ook naar een opendeurdag van een smid geweest. Hij gaf me enorm veel uitleg en tips.
"Mijn grootvader had een oud werkkot in zijn tuin waarin een werkbank stond en vijlen en beitels lagen. Hij hielp me altijd bij het maken van houten zwaarden."
Zit er iemand in de familie die de ‘vlam’ heeft aangewakkerd?
Mijn grootvader had een oud werkkot in zijn tuin waarin een werkbank stond en vijlen en beitels lagen. Hij hielp me altijd bij het maken van houten zwaarden. Hij heeft helaas het begin van mijn carière als messenmaker niet meer kunnen meemaken.
Ik bleef wel het werkkot gebruiken tot enkele maanden terug. Niemand heeft echt de vlam aangewakkerd, maar ik werd wel door iedereen gesteund.
Hoe ben je effectief begonnen? Ik kan me inbeelden dat het wel een investering is om te beginnen?
Het werkkot met werkbank en bankschroef had ik gelukkig al. Ik kocht een haakse slijper en een goedkoop slijpmolentje en begon een vlak stuk staal te bewerken. Mijn kerst- en verjaardagsgeld spaarde ik om in mijn hobby te investeren. Naarmate ik meer kennis en ervaring vergaarde, ging ik een stapje verder en kocht andere machines en nieuwe, betere materialen. Ik ben ook vakantiewerk gaan doen om te investeren in mijn hobby. In het begin kruipt er inderdaad veel geld in en inkomsten zijn er niet. Zo nu en dan verkoop ik wel eens een mes aan vrienden of familie in de buurt die me willen steunen.
Om te starten ben ik voor basis-machines en tools gegaan die ik nodig heb om een mes te maken. Je kan ook veel met de hand doen zoals vijlen, maar met een bandschuurmachine gaat dat toch veel sneller.
Vervolgens ben ik me meer gaan verdiepen in betere materialen zoals staal en hout. Voordien maakte ik een mes uit een vijl waarvan ik de juiste staalsoort niet wist. Nu weet ik met welke materialen ik juist werk zodat ik het eindresultaat kan optimaliseren.
Nog niet zo lang geleden vloog het dak van mijn werkkot er af door een storm. Ik heb toen heel m'n werkkot moeten leegmaken om alles veilig te kunnen zetten. Achter in onze tuin staat een klein gebouwtje dat vroeger werd gebruikt als fotostudio en later als home-fitnessruimte. Mijn oude werkkot had geen dak meer en het begon ook te klein te worden dus een geluk bij een ongeluk dat ik kon verhuizen naar een grotere en stevigere werkplaats en dat achter in onze eigen tuin.
"Aangezien een mes stevig en scherp moet zijn, moet het staal worden gehard waarbij de inwendige structuur in het staal verandert."
Hoe maak je nu eigenlijk een mes?
Er zijn twee basismanieren om een mes te maken: stock-removal en smeden. Bij stock-removal begin je met een vlak stuk staal en verwijder je als het ware het overbodige staal zodat je de exacte vorm van het mes verkrijgt waarmee je dan verder aan de slag gaat. Bij het smeden kan je beginnen met eender welke vorm van het staal zoals een ronde bar of een dikke vijl.
Ik ben gestart met stock-removal maar nu smeed ik bijna al mijn messen. Daarbij vervorm ik het hete staal door er met een hamer op te slaan terwijl het op een aambeeld ligt.
Vervolgens gebruik ik een bandschuurmachine met een ruwe korrel, om de vorm van het mes te verfijnen. (een beetje zoals hoe stock-removal werkt)
Aangezien een mes stevig en scherp moet zijn, moet het staal worden gehard waarbij de inwendige structuur in het staal verandert. Eerst warm ik het lemmet enkele keren op en laat het rustig afkoelen aan de lucht. Dit zorgt ervoor dat de stress uit het staal wordt gehaald dat is opgelopen tijdens het smeden en bewerken. Het voorkomt barsten en buigen van het staal tijdens het harden.
Daarna warm ik het staal op tot ongeveer 820°C, houd het enkele minuten op temperatuur en dompel het onder in hete olie waardoor het lemmet gehard wordt.
Door het harden wordt het staal dus hard, maar ook brutaal. Als ik nu het lemmet laat vallen, kan het gewoon breken. Daarom moet het altijd worden getemperd en liefst niet te lang na het harden. Ik leg het lemmet een uurtje in de gewone oven op ongeveer 180°C waardoor het een strogele kleur krijgt.
Ik schuur het mes opnieuw af met de bandschuurmachine en kies ervoor om het met de hand verder af te schuren tot korrel 1000. Dit vind ik persoonlijk veel mooier en het geeft ook een meerwaarde aan het mes.
Het lemmet is nu klaar, alleen het mes scherp slijpen moet nog gebeuren maar dat doe ik helemaal op het einde.
Het mes heeft nog een handvat nodig. Om het heft aan het lemmet te bevestigen bestaan eigenlijk twee technieken; 'full-tang' en 'hidden-tang'. Zelf gebruik ik bijna altijd de hidden-tang methode. Hierbij boor ik een gat in het hout waar de 'tang' (het verlengde stuk van het lemmet) in wordt vastgelijmd (met epoxylijm). Bij de full-tang methode loopt de vorm van het handvat door in het lemmet. Er worden dan 2 plaatjes heftmateriaal aan de zijkant van het staal bevestigd met lijm en beveiligingspinnen.
Bij de hidden-tang methode hoort tussen het heft nog een garde of stootplaat. Dat is een stuk staal dat perfect past rond de tang van het mes en aansluit op het lemmet.
Ik maak het door eerst enkele gaatjes te boren in het staal waarna ik ze verder uit vijl tot een gleuf voor de tang.
Ik lijm alles stevig vast met een twee componentenlijm en bewerk het handvat tot ik de juiste vorm krijg. Ik gebruik hiervoor de bandschuurmachine, vijlen, schuurpapier en als laatste ook nog een polijstwiel.
Maak je naast het mes ook zelf de hoes voor je messen?
Elk mes heeft uiteraard ook nog een geschikte hoes nodig. Daar bestaan meerdere materialen voor, maar ik gebruik het liefst leer omdat het ook een natuurlijk materiaal is. Ik ontwerp eerst de hoes waarna ik de benodigde stukken uitsnijd en verf met leerverf. Vervolgens sla ik gaatjes in het leer en naai ik de stukken aan elkaar vast met de hand.
Om af te werken geef ik het heft nog een oliebeurt, wax ik het leer in en slijp het mes scherp tot ik het haar van m’n armen er mee kan afscheren. Nu is het mes helemaal klaar!
Ik maak dus alles van begin tot eind. Je kan wel zelf je hout zagen en laten drogen, maar dat doe ik niet. Het duurt namelijk soms een paar jaar eer het hout droog genoeg is. Ik koop mijn materialen zoals staal en houtblokjes online en in winkels en begin dan aan heel het proces.
We zijn uiteraard ook al even gaan kijken op je sociale media en zien dat oog voor detail ook in je foto’s duidelijk merkbaar is. Maak je die ook zelf?
Alle foto’s neem en bewerk ik zelf, maar dit heb ik niet allemaal zelf geleerd. Mijn vader was vroeger fotograaf en mijn huidige werkplaats was zijn vroegere fotostudio. Hij werkt nu niet meer als professionele fotograaf maar heeft zijn interesse in fotografie zeker niet verloren. Hij leerde me de basis zodat ik zelf op weg kon en voor het fotograferen van mijn messen mag ik zijn materiaal gebruiken. Het goed presenteren van een afgewerkt product is zeer belangrijk dus ik heb geluk dat ik deze hulp ter beschikking had.
"Ik ben een natuurliefhebber en vind de jacht zeker interessant, maar het zal niet voor direct zijn."
Je maakt ook jachtmessen en je hebt interesse in bush-craft. Geen interesse in weidelijke jacht?
Ik ben een natuurliefhebber en vind de jacht zeker interessant, maar het zal niet voor direct zijn. Momenteel heb ik er eigenlijk geen tijd voor, maar later wil ik me er misschien wel in verdiepen.
Hoe zie je jouw toekomst in het messenmaken?
Ik wil vooral graag beter worden in wat ik doe en wil meer ervaring opdoen want er is nog ongelooflijk veel te ontdekken in de messenwereld. Nu leer ik bijna alles van video’s op youtube en van informatie online, maar ik wil in de toekomst zeker nog extra lessen volgen bij echte smeden met veel meer kennis en ervaring dan ik. Er zijn ook zeldzame en betere materialen die ik wil gebruiken, machines waar ik graag eens mee wil werken en projecten die ik wil maken die nu nog te hoog gegrepen zijn.
Er is ieder jaar ook een bekende messenbeurs in Gembloux waar vele messenmakers hun werk tonen, producten verkopen en op alle vragen proberen te antwoorden. Bij de laatste beurs was ik aanwezig als toeschouwer, maar ooit zou ik graag aan de andere kant van de toonbanken staan.
Heb je geen plannen om je messen te verkopen?
Ik zou in de toekomst zeker messen willen verkopen om wat inkomsten te genereren en betere materialen te kopen. Binnenkort word ik meerderjarig en ga ik de mogelijkheden eens goed bekijken. Ik ben ook van plan om eerst verder te studeren dus ik hoop een goede balans te vinden tussen studie en hobby.
Misschien kan ik ooit mijn hobby als beroep uitoefenen, maar messen maken is voor mij iets ontspannends en iets waarbij ik mijn creativiteit kan laten gaan. Als het mijn beroep zou worden, kan druk ontstaan en wordt mijn creatieve vrijheid waarschijnlijk beknot en dat neemt het plezier een beetje weg. Messen maken en verkopen in bijberoep is misschien een betere optie.
Super Lander! Wij wensen je alvast heel veel succes en hou ons op de hoogte!
Dank je, dat zal ik zeker doen!
Lander Verschueren
